Klik voor vergrotingHet zal velen bekend zijn dat er tijdense de Tweede Wereldoorlog een vliegveld in aanleg is geweest tusen Elspeet en Uddel. Kennerlijk is dit niet zo toevallig als het lijkt.
Namelijk in 1935 werd er al over 3 locaties gesproken binnen de gemeente welke bestemd waren als zijnde vliegveld. Lees hiervoor het rood gemarkeerde deel in de krant van 7 december 1935. Waarin staat:
"De heer Verschoor heeft gelezen, dat de Gemeente Apeldoorn met werklozen en Rijkssteun een vliegveld gaat aanleggen. Is er in die richting geen werkobject voor de Gemeente Ermelo ook? De voorzitter zal het nagaan. In onze Gemeente liggen drie terreinen, bestemd voor vliegveld:
bij den fietsweg naar Stakenberg tusschen Elspeet en Uddel en te Ermelo in de hei, richting Groevenbeek, tusschen de straatweg en de spoorlijn. Aan het eene terrein moet meer gebeuren dan aan het andere." Bron: Nunspeets Nieuws en Advertentieblad, 07/12/1935; pagina 4, uit de Raad der Gemeente Ermelo en met betrekking tot potentiële locaties voor de aanleg van vliegvelden.
Op onderstaande interactieve kaart tref je een feitelijke weergave van activiteiten aan zoals het terrein er tijdens de WO2 in aanleg heeft uitgezien. Het baanvak was geheel ontdaan van heide en was maar liefst 300 meter breed.
De ploeg moest het vliegtuig keren.
Op luchtfoto's en topografische kaarten uit de Tweede Wereldoorlog is op de Elspeetse Heide een patroon zichtbaar van elkaar "loodrecht" kruisende lijnen, die vrijwel vierkante vlakken vormen. Uitsnede van de Topografische Militaire Kaart 364
De volledige kaart is HIER te bekijken (opent een nieuw venster). Vreemd genoeg staan op deze TMK wel de anti-landingsstrips op Elspeetse Heide aangegeven maar niet op de Vierhouterheide. Terwijl daar ook dezelfde strepen zijn aangebracht en wat op luchtfoto's uit de WO2 is te herleiden. Waarom? Omdat er op de Elspeetse Heide verhoogde activiteit plaats vond?
Een van de foto's waarop dit duidelijk te zien is dateert van 2 oktober 1944. Helaas mag deze vanwege copyrightrechten niet online gepubliceerd worden. (Maak een afspraak via de contactpagina en je kunt de beelden komen inzien) Niet alleen op de Elspeetse Heide tussen Elspeet en Uddel zijn deze "ploegvoren" aangebracht. In een oorlogsdagboek van 1941, dinsdag 4 maart staat: "Alle heidevelden op de Veluwe moeten worden omgeploegd om het landen van vijandelijke vliegtuigen zoveel mogelijk tegen te gaan. Zo moet een naburige landbouwer tussen Vierhouten en Elspeet door een heideveld van 800 ha iedere 200 meter een geul ploegen (idee van een dambord)."
Het citaat is afkomstig uit het oorlogsdagboek van Wim van Houtum. Hij was zoon van een papierfabrikant in Ughelen (bij Apeldoorn) en was negentien bij het uitbreken van de oorlog. Van Houtum hield dagelijks nauwgezet aantekeningen bij van de oorlogshandelingen en bewaarde in plakboeken ook krantenartikelen en pamfletten. Het dagboek beslaat vierduizend pagina’s met de hand geschreven tekst, verdeeld over vier boeken, en vormt een uniek document.
Het dagboekfragment doet vermoeden dat de Duitsers simpelweg een boer opdracht gaven de heide te ploegen. Dat ook geen klachten of schadeloosstellingen bekend zijn, kan waarschijnlijk worden verklaard uit het feit dat de heide geen economische gebruik had en het hoeden van schapen geen hinder ondervond van de ploegvoren.
Ook op de hedendaagse luchtfoto's zijn deze patronen nog steeds waarneembaar. Foto: BING aerial; Je kunt nu nog steeds duidelijk de greppels zien op de luchtfoto.
Bomkrater
Op de heide is ook een bom gevallen. Voorzover bekend is deze op een zondagochtend rond 06.00 uur gevallen. Waarom deze bom gevallen is en of dit een bewuste actie was is niet bekend. Wel kunnen we de sporen van toen en nu nog steeds herkennen in het veld. Toerntertijd heeft de bom een krater van ruim 7,5 meter diameter geslagen, en de krater is nu nog steeds meer dan 1 meter diep. Aangezien de bom tussen de 200 a 300 meter van de bestaande bebouwing is gevallen moet dit voor de bewoners, welke op zondagochtend hoogstwaarschijnlijk rond die tijd nog op bed lagen een verschrikkelijk dreun hebben gegeven.