Bord geplaatst door lokale bewoners: "Schapenstrontweg"

Elspeet is één van de weinige plaatsen met haar schaapskudde in het dorp. De lokale bevolking is trots op haar historie en dat mag gezien worden. Families uit het dorp hebben generaties van schaapherders voortgebracht. Het beroep bleef de geslachten door in de familie waarbij de kneepjes van het vak telkens werden overgedragen. Hierdoor kent vrijwel iedereen nog de verhalen van vroeger. Er waren heel bekende schaapherders zoals “de ouwe Willem Mouw”. Willem Mouw heeft jarenlang onderwijs gegeven op de zondagschool waardoor velen in het dorp hem kenden. Over zijn speciale band met het koninklijk huis is veel geschreven waardoor hij ook ver buiten Elspeet bekendheid genoot. Zijn koninklijke band was zo hecht dat hij als genodigde bij de begrafenis van Koningin Wilhelmina aanwezig mocht zijn. Bij het horen van deze verhalen van vroeger voel je de sfeer van destijds en de band met het voorgeslacht.

Het houden van schapen in de dorpskern is niet altijd ideaal. Dit is bekend, en er zijn maatregelen getroffen om dit mogelijk te maken. Een voorbeeld hiervan is de Schapendrift. Dit is letterlijk een weg met bermen waar schapen kunnen weiden. Zo hebben we in Elspeet nog altijd een straat met de naam Schapendrift. Deze weg heeft brede bermen om de schapen te weiden. Het gebruik van de brede bermen van de schapendrift heeft als doel dat de schapen in de berm lopen. Schapen die net vanuit de kooi in beweging komen laten immers nogal wat mest achter. Van een kudde wordt dat een heel spoor dat voorkomen kan worden door de berm te gebruiken waar deze voor bedoeld is.

Vroeger leerden herders als kind al de kneepjes van het vak. En als je dacht dat je het wel kon kreeg je de leiding over de kudde. Toezicht werd gehouden door iemand met ervaring, die bij vertrek en binnenkomst een oogje in het zeil hield. Dit gebruik hebben we losgelaten waardoor nu lokale bewoners met borden de kneepjes van het vak proberen over te dragen. De gebruiken uit die goeie ouwe tijd zijn zo gek nog niet.

Overzichtfoto's Schapendrift met extra brede bermen. Foto's Nachtegaalweg tonen gemeentelijke blokkades in de driftroute van de schapen.

Om een website goed te onderhouden heb je verschillende expertises nodig. Zo is een webmaster nodig voor het algemeen en technisch beheer van de website. Je moet hierbij denken aan het bijhouden van de webstandaarden en bijbehorende software. De kern van een website draait echter om de content ofwel de beschikbare informatie op de website. Een webredacteur is een persoon die actief helpt de website te voorzien van nieuwe artikelen of bestaande artikelen verbeterd. En het is niet moeilijk of ingewikkeld. Iedereen kan webredacteur zijn. Ofwel meer dan een verhaal schrijven in een tekstverwerker is het eigenlijk niet. Hij of zij krijgt een gebruikersnaam en wachtwoord voor schrijfrechten op de website. Met deze gegevens kan een webredacteur direct artikelen bewerken en ook nieuwe artikelen maken. Tot voor kort moest alles door de webmaster worden verwerkt, maar daar is nu verandering in gekomen.

Webradacteur kun je worden voor een bepaalde categorie. Denk aan WO2, Natuur, Kunst, Muziek etc. Ook is het mogelijk om te blog op de website te krijgen. Wilt u ook helpen de historie van Elspeet vast te leggen? Dat kan, neem contact op wij helpen u graag.

Bron: Elburger Courant 19 juni 1959 | StreekarchivariaatUit onderzoek van de beschikbare grafboeken van Elspeet is gebleken dat er vroeger een grafkelder in de kerk aanwezig was. Uit de beschikbare informatie blijkt dat minimaal 34 personen zijn begraven in de kerk. Tevens zijn minimaal 3 personen bijgezet in de grafkelder. In het huidige kerkgebouw zijn er slechts nog 3 oude grafzerken aanwezig die herinneren aan het begraven in de kerk. Het team Elspeet Historie heeft geprobeerd te achterhalen wat er met de grafkelder is gebeurd. Hiervan hebben we slechts in beperkte mate documenten kunnen vinden. Aanvullend hebben we diverse ouderen gesproken. Hieruit is het volgende beeld ontstaan.

Rond het jaar 1910 zijn door Bloys van Terlong – Prins in Elspeet 4 aanwezige grafzerken in de kerk opgenomen. Daarbij werd niet gesproken over nog meer aanwezige zerken, ook werd er geen melding gemaakt van een grafkelder. Wellicht is de oorzaak hiervan geweest dat de inventarisatie van Bloys van Terlong – Prins negatief werd beïnvloed door de aanwezigheid van een houten vloer. Omdat de vloer in het kerkgebouw bestond uit stenen en grafzerken die gewoon in het zand lagen was het erg koud. Om dit te verbeteren werd de stenen vloer bekleed met hout. Hierdoor werden de meeste zerken en ook de grafkelder aan het oog onttrokken. Aanvullend werden tevens verwarmingsbuizen onder de kerkbanken aangebracht om de voeten van de kerkgangers te verwarmen. Hierdoor kon de kerk ook worden verwarmd, wat goed was voor de mensen, het interieur en het aanwezige orgel.

In de tweede wereld oorlog ontstond een probleem door gebrek aan brandstof. Met name in de winter was het niet mogelijk de kerk voortdurend te verwarmen. Omdat men bang was dat het verwarmingssysteem stuk zou gaan door bevriezing liet men het leeglopen. Omdat de buizen deels in de grond lagen liet men het water gewoon over de vloer lopen. Het water zocht vervolgens de weg naar het laagste punt. Dat was de grafkelder waardoor waterschade de inhoud aantaste.

In 1959 waren er werkzaamheden aan de vloer van de kerk. Hierbij stuite men op de grafkelder. De Elburger Courant van 19 juni 1959 maakt melding van. Dankzij dit artikel weten we dat het een grafkelder betrof van circa 2,2 bij 4,2 meter, in het midden was de grafkelder circa 1,5 mtr hoog. De aangetroffen restanten in de grafkelder wekten de indruk dat er slechts 2 personen begraven zouden zijn. Vanuit de grafboeken weten we dat dit minimaal 3 personen betrof, waarvan 1 “jong geboren kind”.

De grafkelder is nagenoeg leeg in tact gebleven tot de verbouwing van de dorpskerk in 1991. Tijdens de bouwwerkzaamheden is geconstateerd dat de bouwkundige staat van de grafkelder matig was. Op basis van deze waarneming is de conclusie getrokken dat dit op termijn aanleiding zou kunnen zijn tot verzakking. Om het gevaar voor verzakking volledig uit te sluiten is besloten de grafkelder te verwijderen. Dit is gedaan door de grafkelder stuk te maken en aansluitend de ontstane ruimte te vullen met puin en zand. Geen grafkelder, geen kans op verzakking.

Van de vrijkomende grafzerken vanuit de vloer is slechts een deel hergebruikt in de vloeren van de nieuwe portalen aan de zijkanten van het kerkgebouw. De grafzerken zijn hierbij onderste boven in de vloer opgenomen. Dit omdat de tekst op de stenen in de loop der tijd was weggesleten en niet meer voldoende leesbaar was. Slechts 3 stenen zijn gespaard omdat deze van wat betere kwaliteit waren. Hiervan zijn er nog 2 opgeslagen onder de toren. De derde is door de kerkenraad weggegeven aan de familie Van Doornick te Putten. Helaas is het ons tot op heden niet gelukt deze te achterhalen.

Grote delen van de dorpskerk in Elspeet zijn in het verleden aangewezen als rijksmonument. Hier horen de laatst overgebleven grafzerken bij zoals blijkt uit de inschrijving in het register, zie bijlage. De plaats onder de toren is geen geschikte plaats voor het opslaan van de laatste 2 overgebleven kerkelijke grafzerken. De stenen kunnen bijvoorbeeld omvallen en breken. Een oproep aan gemeente Nunspeet om dit funerair erfgoed beter te beschermen heeft niet tot actie geleid. Een betere bescherming is noodzakelijk omdat meer en meer duidelijk wordt dat, zonder dat men zich hiervan bewust is, grote afbreuk gedaan wordt aan het funerair erfgoed van Elspeet.

In aanleg

Aan de Uddelerweg tussen Elspeet en Uddel werd op last van de Duitsers een vliegveld aangelegd. Daarvoor was in het kader van de arbeidsinzet een groot aantal arbeiders ingezet, die waren ondergebracht in het Doopsgezind Broederschapshuis.

Op 5 september 1944 is het in aanleg zijnde vliegveld op de Elspeterheide beschoten en waarbij 8 dodelijke slachtoffers vielen.

In de zomer van 2017 is de familie van der Vaarst op zoek geweest naar het 't monument op het Elspeterveld, in de veronderstelling dat het er was, maar moesten teleurgesteld huiswaarts keren. Via de website www.elspeethistorie.nl hebben zij contact opgenomen, en is er informatie uitgewisseld over het ontbreken van het monument, en is het idee onstaan om deze alsnog te plaatsen. Inmiddels krijgen we bij de slachtoffers nu ook een gezicht. En dat na ruim 70 jaar! Op dat wij niet vergeten.

Willem Elias van der Vaarst was 1 van de slachtoffers. Willem Elias van der Vaarst ligt begraven op de Noorderbegraafplaats in Hilversum.

 Foto's ontvangen via H. van Asselt

De missie van ElspeetHistorie.nl is om "alle historische informatie over Elspeet te ontsluiten middels een open platform".

De website bevat inmiddels veel informatie welke dagelijks door vele mensen word bezocht. Maar er is altijd meer informatie te vinden! Om dit te kunnen realiseren hebben we ook uw hulp hard nodig. Veel informatie is nog niet beschikbaar, of is niet toegankelijk. Van veel onderwerpen weten wij nog onvoldoende. Hier willen we verandering in brengen, en vragen hierbij uw hulp en medewerking.

Hoe kunt u helpen?

Op de website ElspeetHistorie.nl zullen periodiek nieuwsberichten worden geplaatst met vragen omtrent een specifiek onderwerp. Om op de hoogte te blijven van alle nieuwe vragen, kunt u zich abonneren op de nieuwsbrief. Zodra er een nieuwsbericht geplaatst is, dan ontvangt u deze per mail. Heeft us extra informatie met betrekking tot het nieuwsbericht, dan kunt u dit middels een reply op de mail terugsturen naar de website. De nieuwe informatie zal dan worden toegevoegd aan het nieuwsbericht, hetgeen wellicht nog meer informatie gaat opleveren. Wij rekenen op uw hulp!

Schrijf je nu in voor de nieuwsbrieven. Je word dan periodiek op de hoogte gehouden van het laatste nieuws op de website. 

Na de bevrijding werd het koper van de familie van Sloten weer opgegraven en gepoetst. Onderstaande foto is uit 1945, en komt uit de familie collectie.
Een groot aantal voorwerpen op de foto worden herkend door de familie. Echter wie staan er op de foto, en waar is deze foto gemaakt? Wie heeft meer informatie over het koper opgraven na de oorlog?
Het hondje op de foto heet Rudy.
Staat er ook een imker bij?

Opgegraven koper wat weer gepoetst word. Foto: D. Hooghordel ©

U kunt uw reactie versturen via de "Stuur uw reactie" knop aan de zijkant van deze pagina.