• spoekenboompje.jpg
  • schapendrift.jpg
  • passiebloem.jpg
  • elspeetleger.jpg
  • elspeet01.jpg
  • elspeet-busstation.jpg
  • dezwaan.jpg
  • centrum.jpg

Vierhouten, 29 Februari 1944 - Jakob Landolt

Jakob Landolt is op 23 november 1925 geboren te Ermelo. Hij behoorde toto de Arbeidsdienst te Deurne-Vreeswijk, en was sinds 21 Februari met ongeoorloofd verlof.

De commandant verzocht om zijn opsporing. Toen zij bij hem thuis kwamen zagen zij een persoon vluchten. Karst Doeven, riep: Halt Politie. Ketel, let op. Ketel, schoot daarop tweemaal, waarop de vluchteling neerviel.

Het bleek Jakob Landolt te zijn. Dr. J.S. van Loon constateerde zijn dood.

André René de Normandie s’Jacob

Andre s JakobAndré was een zoon van Herman Theodoor s'Jakob, en woonde in Staverden tegenover het Kasteel. Van André is bekend dat hij contacten had met Jan Thijsssen. Jan Thijssen was het brein achter de opbouw van de radiodienst van de Raad van Verzet. Jan was in het begin van 1943 ondergedoken bij de familie s'Jacob. Hij wilde contact opnemen met Engeland, hetgeen hij met zijn radiodienst realiseerde. Hij zocht hiervoor bekwame medewerkers, en op Staverden benaderde hij hiervoor André s'Jacob (de zoon van zijn gastheer) en Jaap van Hal. Helaas werd het onderduikadres van Jan al snel verraden en volgde een inval van de Duitsers. Hierdoor was Jan genoodzaakt zich elders te gaan vestigen.

KraaijenbrinkFragment uit Politierapport 1940-1945In het boek "Politierapport 1940-1945" van H. Kraaijenbrink, korpschef van de politie Harderwijk word geschreven over een inval op landgoed Staverden, en wel het volgende op pagina 283: 9 maart 1944. Het grote huis werd omsingeld en de omgeving afgezet. Het bevestigd dat ook André zich bezig houd met radio onderdelen. Er wordt door de Duitsers een hoeveelheid radio onderdelen gevonden wat de verdenking op radiografisch contact met de overkant lijkt te bevestigen.


André is gearresteerd toen hij samen met 5 anderen van zijn groep bij Helvoirt (gemeente Haaren) in de val waren gelopen. Op 15 juni 1944 kwam er een bericht dat er door de RAF wapens gedropt zouden worden. Voor deze klus werd door een lokale verzetsgroep de hulp ingeschakeld van de KP-Land van Heusen en Altena. De zes leden van de KP (waaronder André) vertrokken naar Vught waar de V-man Breed op hen wachtte om hen te begeleiden naar de bewuste plaats. Toen de mannen de aangewezen schuur bij Helvoirt binnen gingen werden zij daar ontvangen door een dertig tal zwaarbewapende SD-ers. Onder deze SD-ers was ook Joseph Schreieder die bekend is van het "Englandspiel". Een van de deelnemers werd bij het onstane gevecht gedood, de meeste anderen zijn een maand later gefusilleerd te Vught.


Bijzonder is dat André s'Jakob niet is gefusilleerd, maar is afgevoerd naar concentratiekamp Neuengamme. Op 16 oktober 1944 is hij daar aangekomen. Hij kwam toen vanaf Sachenhausen. Zijn kampnummer was 58809. André is op 6 februari 1945 overleden. Hij is 23 jaar geworden.

graf

In 1953 is André herbegraven op de begraafplaats in Staverden.

grafmonument

Afschrift1

afschrift

 

 bronnen: Het Grote Gebod deel 1, gedenkboek van het verzet in LO en LKP, Th. A. Boeree (Jan Thijssen)  en Vriendenkringneuengamme

 

Dodenherdenking 4 mei 2016

Een foto weergave van de dodenherdenking 2016 op de Algemene Begraafplaats te Elspeet

Dodenherdenking 4 mei 2016

Looproute langs oorlogsgraven

'Opdat wij niet vergeten'

Veel mensen weten wel dat er oorlogsslachtoffers op de algemene begraafplaats te Elspeet liggen, maar weten niet waar. Er is een kaart beschikbaar waarop alle oorlogsgraven zijn aangegeven. De kaart is ook in hoge resolutie te downloaden. Download HIER.

Overzicht Oorlogsgraven

Overzicht met grafnummers:

  • de heer H. (Hans) Blankenberg, doodgemarteld door de bezetter (graf I -61)
  • de heer W.J. van Dam, tijdens de razzia op de vlucht doodgeschoten (graf II -135)
  • de heer R. (Reier) Schouten, door het verzet doodgeschoten tijdens een ophanden zijnde dropping (graf II - 141)
  • de heer E. (Ernst) Camlott, door het verzet doodgeschoten tijdens een ophanden zijnde dropping (graf II - 140)
  • de heer J. (Jakob) Landolt, Vierhouten, van bed gelicht en op de vlucht doodgeschoten (graf II - 258)
  • de heer G. (Gerrit) van de Hoek (36 jaar) uit Uddel, omgekomen 29 april1944 bij het neerstorten van een Liberator bij Lieren (graf III-901)
  • mevrouw F. (Fennetje) Mulder (19 jaar), omgekomen 29 april 1944 bij het neerstorten van een Liberator in Uddel (graf III-900).
  • de heer K. (Cornelis) Mouw, overleden 22-12-1944, aangereden door een Duitse auto welke zonder licht reed (graf II-136)

  • de heer Harmanus Nadus Steentjes, overleden 19 februari 1945, doodgeschoten langs de weg (graf I - 64, dit zonder grafzerk/grafsteen)

     

Overzicht oorlogsslachtoffers

Herdenken in Elspeet. Op 4 mei vindt in Elspeet de dodenherdenking plaats op de algemene begraafplaats aan de Uddelerweg 72. Hierbij herdenken we de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

De Nationale Herdenking voor oorlogsslachtoffers wordt sinds 1946 op 4 mei gehouden.

Nederlandse Oorlogsgraven in Elspeet

Op de Algemene begraafplaats van Elspeet zijn meerdere oorlogsgraven. De bekendste twee zijn die van Hans Blankenberg en Wilhelm Johannes van Dam

Over Hans Blankenberg doen zich verschillende verhalen de ronde. Hans Blankenberg was een student die was ondergedoken in Elspeet en was betrokken bij het verzet. Op 10 september 1944 werd hij door de Duitsers doodgeschoten in Scherpenzeel. Blankenberg

Hans Blankenberg werd geboren op 25 november 1920. Tijdens de oorlog was Blankenberg student en zat hij ondergedoken in Elspeet. Blankenberg verrichtte koeriersdiensten en andere gevaarlijke opdrachten voor het verzet. Zondag 14 november 1943 vertrok Blankenberg per fiets van post drie van de Raad van Verzet aan de Vlieterweg in Woudenberg naar Maarsbergen. Hier had hij 500 voedselbonkaarten opgehaald. Ook was hij in het bezit van een codebericht, toen hij aan de Brinkkanterweg werd aangehouden door twee landwachters. Blankenberg werd overgebracht naar het politiebureau in Scherpenzeel, waar hij door Cornelis Pieter Severijnse aan een zwaar verhoord werd onderworpen. Ondanks de mishandelingen bleef hij zwijgen. Vervolgens werd hij door de Sicherheitsdienst uit Arnhem opgehaald. Even voorbij De Klomp werd hij uit de auto gegooid en met enkele schoten om het leven gebracht. Blankenberg werd begraven in Ederveen. Later is hij herbegraven op de algemene begraafplaats te Elspeet. Blankenberg staat ook op een monument vermeld in scherpenzeel zie hiervoor: monument scherpenzeel.
Van Dam

Wilhelm Johannes van Dam was ook lid van het verzet en werd doodgeschoten in Elspeet op 10 oktober 1944.

Tijdens een razzia heeft dhr.W.J. van Dam een vluchtpoging gedaan en vluchtte vanaf de staverdenseweg achteruit richting Uddel en is nabij het 'spoeken boompje', op de vlucht door de Duitsers neergeschoten.

Op zijn grafsteen staat "Gestorven voor het Vaderland"

Deze dhr.W.J. van Dam wilde zich niet door de Duitsers op laten pakken en vluchtte, achteruit, en richting Uddel en is om en nabij twee honderd meter verderop, nabij het 'spoekeboompje', op de vlucht door de Duitsers neergeschoten.

In Uddel

De 19-jarige Fennetje Mulder werd in haar woning aan de Elspeterweg 48 door een neerstortend toestel dodelijk getroffen. In de lokale krant (de Band, 1 mei 1Fennetje Mulder985) verteld Jan Mulder, een broer van Fennetje hoe zijn zus om het leven is gekomen. Mulder: Het ongeluk gebeurde op 29 april 1944. Het was tegen half drie in de middag. Het was me al opgevallen dat er boven ons huis een vliegtuig rondcirkelde. Ik zei nog tegen mijn vader: “Dat is de tweede keer dat Fennetje Mulderdie overvliegt”. Mijn vader liep naar de buren en zelf ging ik verder met het schoonmaken van mijn fiets. Fennetje stond bij het kannerek waar ze potten en pannen schoonmaakte. Mijn moeder zat in de keuken en een andere zuster van me lag op bed. Ik keek weer eens naar de hemel en tot mijn grote schrik zag ik hoe dat eerder gesignaleerde toestel de kruinen van een aantal bomen vloog en recht op ons aan kwam. Ik zei tegen Fennetje: “Maak dat je wegkomt”, en zelf nam ik ook de benen. Met het landingsgestel kwam het vliegtuig in de sloot, maakte een zwaai en vaagde met de tip van de vleugel het hele achterhuis weg. Hierna vloog het vliegtuig gedeeltelijk in brand. De klap van het neerstortende toestel heb ik niet gehoord. Tengevolge van de luchtdruk werd ik waarschijnlijk tegen de grond gesmeten,  maar ik mankeerde niets. Mijn moeder die in de keuken zat had een snee in haar gezicht en mijn zuster die in bed lag mankeerde niets. Van Fennetje konde we aanvankelijk geen spoor bekennen. We wisten dat ze onder het puin en de wrakstukken van het toestel moest bedolven zijn. Toch kon je er niet dichtbij komen daar alles knapte en knetterde. Na verloop van tijd werd Fennetje door Johan de Bie gevonden. Waarschijnlijk was ze gestikt onder de staldeur. Later hoorden we dat de bemanning boven Gortel en Nierssen hun toestel hadden verlaten. De woning van de familie Mulder is na de oorlog door de firma Bossenbroek uit Elspeet weer opgebouwd.

Bron: De Band 1 mei 1985 - collectie A. Visser

Graf Duitse Verzetstrijder

Ernst CamlottErnst CamlottOp de Algemene Begraafplaats van Elspeet bevindt zich het graf van Ernst Camlott. Ernst Camlott was een Duitse soldaat die was betrokken bij het Nederlandse verzet in Uddel. Bij een dropping-actie op 11 april 1945 bij de Hoge Duvel werd hij, samen met de Nederlander Reijer Schouten, per vergissing doodgeschoten.

Ernst Camlott ligt in Elspeet begraven naast Reijer Schouten. Na de oorlog werden alle Duitse graven in Nederland overgebracht naar de Duitse begraafplaats in Ysselsteyn. Op verzoek bleef het graf van Ernst Camlott in Elspeet. Het is het enige bekende graf vaneen Duitse verzetsstrijder in Nederland.  Het graf is nietgeregistreerd als Nederlands of Duits oorlogsgraf. Op het graf staan alleen zijn achternaam (Camlott) en een aantal teksten, te weten:

ALS GIJ ZOEKT NAAR GODS AKKOORD

T’IS AL HARMONIE EN SCHOONHEID ALS UW ZIEL GODS TONEN HOORT

ER ZIJN KLANKEN HEMELSE KLANKEN

Locatie Lat\lon: 52.28488, 5.78632

Fritz SchadrichFritz SchadrichGerhard PichotkaGerhard Pichotka

Vroeger waren er nog twee duitse graven op de begraafplaats te Elspeet. Deze zijn echter herbegraven op de begraafplaats te Ysselstein op 24 april 1956. Dit waren Unter-Feldmeister Gerhard Pichotka; geboren op 21 februari 1913 in Düsseldorf (Graf te Ysselstein vak AJ, rij 4, nr. 79) & Obergefreiter Fritz Schädrich; geboren op 17 augustus 1909 in Aken (Graf te Ysselstein vak AJ, rij 4, nr.78)

Het kerkhof voor de Duitse doden te Ysselsteyn (Limburg) werd door de Nederlandse gravendienst aangelegd.

Vanaf 1946 werden alle Duitse gesneuvelden uit het hele land hier herbegraven. In totaal 31585 Duitse soldaten vonden op het 28 hectare grote veld hun laatste rustplaats. Op 1 november 1976 gaf de Nederlandse regering dit soldatenkerkhof in handen van de Bondsrepubliek Duitsland. Het kerkhof valt nu onder verantwoordelijkheid van de 'Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge e.V.".

Verhaal van Ernst Camlott en Reier Schouten,

De dropping van wapens, munitie, explosieven en materiaal was een belangrijkj onderdeel van de strijd tegen de Duitsers om zodoende het verzet de noodzakelijke speelruimte te geven. In de nacht van woensdag 11 april 1945 op donderdag 12 april 1945 zou er op de uitgestrekte heide aan de Aardhuisweg - gelegen tussen Uddel en de Amersfoortseweg - zo’n dropping plaatsvinden. Behalve materialen en dergelijke, zouden er ook geallieerde commando’s landen. Verzetsploegen uit Vaassen, Putten en Elsburg zouden als bewakingsploegen fungeren, de bakens ontsteken en het verdere verloop van de dropping begeleiden. Door toeval ging deze dropping niet door. Diezelfde avond (11 april) vertrok er bij de firma Beekman uit Uddel namelijk een vrachtwagen die voor de Duitsers moest rijden. In Apeldoorn zou men een vracht houtskool moeten halen, anderen beweren dat het voedsel moest zijn. De vrachtwagen werd bestuurd door de 44 Rijer SchoutenFoto: collectie A. Visserjarige Reier Schouten, woonachtig te Elspeet. Met nog drie Uddelenaren en de Rijksduitser Camlott chauffeurde Schouten de vrachtwagen richting Amersfoortseweg. Dat men die rit laat op de avond maakte was niet zo verwonderlijk. Overdag kon men vanwege de Engelse jagers niet meer met een vrachtwagen de weg op. Op het moment dat men “De Vossel” naderde zag men boven het droppingterrein  een lichtkogel. Men besloot om even op een brandgang te wachten. Camlott en drie Uddelenaren waren reeds in de hei gaan zitten. Reier Schouten verliet als laatste de vrachtwagen en kwam tot de ontdekking dat Camlott zijn geweer in de auto had laten liggen. Schouten zou toen gezegd hebben: “Camlott zal ik jou geweer meenemen.” Aldus gebeurde, maar men wist niet dat deze opmerking door de bewakingsploegen die de dropping moesten begeleiden werd ontvangen. Deze veronderstelden dat ze met een groep NSKK kerelReijer SchoutenReier Schoutens te maken hadden en openden met hun stengun het vuur op de Uddelenaren en Camlott. Reier Schouten en Camlott werden bij deze actie gedood. De overige drie Uddelenaren konden ontsnappen. Diezelfde avond nog werden Schouten en Camlott door een dominee die zat ondergedoken bij Beekman en een mederwerker van dat bedrijf opgehaald. De geplande dropping van munitie en manschappen ging niet door. Na deze schietpartij bleven de lichtbakens uit en keerde het vliegtuig onverrichterzake terug naar de basis in Engeland. Intussen wist de echtgenote van Reier Schouten nog van niets. Zij was ’s avvongds gewoon naar bed gegaan. Pas de volgende ochtend werd mevr. Schouten op de hoogte gebracht. Mevr. Schouten - de Bruin: “Mijn vader vertelde mij dat mijn man bij een ernstig ongeluk betrokken was geweest. Ik moest me op het ergste voorbereiden. Een tijdje later kwam vader weer op bezoek en vertelde dat mijn man was doodgeschoten. Inmiddels was ook dominee Lamens gewaarschuwd om me in die vreselijke momenten bij te staan. Ik kon het niet verwerken. Met twee meisjes van 14 en 18 bleef ik alleen achter. Op 12 april werd mijn man thuisgebracht. De begrafenis vond plaats op zaterdag 14 april 1945 op de Algemene begraafplaats in Elspeet. Dominee Lamens leidde de rouwdienst met als thema: “De Heere regeert”. ‘k Weet wel: wat de Heere doet is goed, er gebeurd niets bij geval. Maar als mens wil je daar niet aan. Steeds heb ik me afgevraagd waarom juist mijn man?

Wie zijn oorlogsslachtoffer?

Oorlogsslachtoffers zijn bij velen bekend. Maar wanneer is er sprake van een oorlogsslachtoffer?

Dit hebben we nagevraagd bij de oorlogsgravenstichting, en hun antwoord is als volgt:
Na de oorlog is nauwkeurig omschreven wanneer iemand een ‘ oorlogsslachtoffer’ is en wanneer niet. Dit is vervolgens vastgelegd in de statuten van de Oorlogsgravenstichting. Deze omschrijving is als volgt:  

Militairen van de Nederlandse krijgsmacht die na 9 mei 1940 zijn gevallen en Nederlandse burgers die, hetzij metterdaad de vijand bestrijdende dan wel ten gevolge van hun handelingen of houding tegenover de vijand, het leven hebben verloren.

Onder deze omschrijving vallen ook Nederlandse militairen en burgers die door de overheid zijn uitgezonden en omgekomen tijdens humanitaire en/of vredesmissies.

 

A World waiting to be explored